Kulturhus als uitvalsbasis voor Twentehoes ‘’Twents promoten in het onderwijs’’
door Annemarie Haak
Bij Adrie Hemmink, geboren en getogen in Hertme, stroomt Twents bloed door de aderen. In haar functie als streektaalconsulent, verbonden aan het Twentehoes, voelt ze zich dan ook als een vis in het water. Herman Finkers, Thea Kroese en Gerrit Dannenberg stonden aan de wieg van dit instituut na het wegvallen van Harry Nijhuis, die koos voor het wethouderschap. ‘’Er waren daarvoor diverse instellingen geweest die zich bezig hielden met de streektaal maar na het vertrek van Harry, ontstond er toch een leemte’’, vertelt Adrie. Samen met Arie Slob, die destijds directeur was van het HCO, het Historisch Centrum Overijssel, werd het Twentehoes in het leven geroepen, met de bedoeling een breder programma op te zetten om de streektaal en de streekcultuur te promoten. Als uitvalsbasis voor dit instituut is het Kulturhus gekozen. Daar zal Adrie dan ook veel en vaak te vinden zijn. ‘’Borne is het hart van Twente. Hier zitten we midden in het centrum, goed bereikbaar en voor iedereen te vinden!’’ Het Kulturhus is eveneens blij met de komst van het Twentehoes. Directeur Frank Droste en reuringmachinist Laura Reymer hielden zich al veel bezig met het Twents, de vestiging van het Twentehoes in het gebouw is de kers op de taart. De Heemkundevereniging Borne had hier reeds een eigen plek en de komst van het Twentehoes maakt het aanbod compleet. Er is reeds contact gelegd om te kijken hoe bepaalde zaken gecombineerd kunnen worden. Er wordt zelfs gedacht aan het opzetten van een Twents spreekuur.
Schrijnend wanneer ouderen niet meer begrepen worden
‘’Mijn doel is om de streektaal in alle vormen van onderwijs te krijgen, dus van het basisonderwijs, het voortgezet tot aan mbo en hbo’’, verklaart Hemmink. ‘’Het is toch te gek dat veel Tukkers het Twents niet meer beheersen of dat er mensen die zijn die beweren dat je het dialect niet kunt leren. Onzin! Er worden ontzettend veel cursussen aangeboden, zelfs Russisch en Chinees zijn te leren, dat kan allemaal wel, dan kan er ook een cursus Twents aangeboden worden. Het Twents is een onderdeel van onze identiteit!’’ Om dit te in gang te zetten heeft ze reeds contact gelegd met meerdere scholen. In 2018 werd het Nedersaksisch, waartoe ook het Twents behoort, erkend als de grootste minderheidsspraak in Europa. Door Twents te spreken kan men zich in grote delen van Duitsland, Denemarken en zelfs tot in Polen verstaanbaar maken. Dit gegeven is ook tot de Europese Unie doorgedrongen en promotie wordt daarom financieel ondersteund.
Adrie merkt dat veel geboren Tukkers, die naar elders vertrokken zijn, op een gegeven moment toch weer terugkeren of op zoek gaan naar hun identiteit. Daar hoort ook de taal bij. Met name in de zorg kan dit een probleem worden. ‘’De vergrijzing is groot, verzorgingshuizen en verpleeghuizen zitten vol bejaarden. Onder hen ook mensen die dementeren. Na een lang leven keren ze terug naar hun jeugdherinneringen, spreken uiteindelijk alleen nog Twents. Hoe schrijnend is het dan dat de verzorging geen dialect spreekt! Dat er niet meer goed gecommuniceerd kan worden. Dat lichamelijke klachten niet meer begrepen worden. Dat bewoners hierdoor vereenzamen!’’ Datzelfde geldt voor de Thuiszorg. Ook in deze sector zou Hemmink een lans willen breken voor het Twents.
Elektronische gezondheidszorg in het Twents
Om hier iets aan te gaan doen zet Adrie zich zo breed mogelijk in. Zo heeft ze nauw contact met diverse opleidingen en instellingen, maar ook met de UT waar men druk bezig is met de ontwikkeling van elektronische gezondheidszorg. Veel ouderen zijn sceptisch over deze ontwikkeling, robots in de Thuiszorg lijkt ze niet bepaald aantrekkelijk. ‘’Toch zou het een uitkomst zijn wanneer deze robots Twents zouden spreken. Dat verlaagt de drempel.’’ Er zijn reeds vergaande processen opgestart en de streektaalconsulente heeft goede moed.
‘’Het zou jammer zijn als het Twents verdwijnt. Dat begint al bij kinderen. Er wordt veelal gedacht dat het beter is om kinderen direct Nederlands te leren spreken, maar het is wetenschappelijk aangetoond door de universiteiten Groningen en Gent, dat het juist heel erg goed is om kinderen meertalig op te voeden. Dat verhoogt de ontwikkeling van het taalgevoel!
Werk genoeg dus voor de geboren Hertmese. We zullen zeker nog van haar gaan horen.
